Depresja to jedno z najczęstszych zaburzeń psychicznych na świecie. Szacuje się, że nawet co piąta osoba doświadczy jej objawów przynajmniej raz w życiu. Mimo coraz większej świadomości społecznej, temat depresji nadal budzi lęk, niezrozumienie i wiele mitów. Dla osoby, która zmaga się z tą chorobą, każdy dzień bywa walką. A dla jej bliskich — codziennym pytaniem: „Jak mogę pomóc, żebym nie zaszkodził?”.

Ten artykuł to przewodnik dla tych, którzy chcą wspierać z troską, szacunkiem i empatią. Bez ratowania, bez osądzania. Po prostu będąc obok.

Depresja nie jest lenistwem, brakiem motywacji ani słabością charakteru. To poważne zaburzenie psychiczne, które wpływa na funkcjonowanie emocjonalne, poznawcze i fizyczne. Objawy depresji mogą obejmować:

• chroniczny smutek, przygnębienie,
• utratę zainteresowań i radości z rzeczy, które kiedyś cieszyły,
• zaburzenia snu i apetytu,
• poczucie bezwartości, winy,
• trudności z koncentracją,
• myśli samobójcze.

To nie jest „gorszy dzień” ani faza, z której „się wyrasta”. Osoba w depresji często nie ma siły, by walczyć, a zarazem nie ma odwagi, by prosić o pomoc. Dlatego tak ważne jest, co zrobią i powiedzią ludzie wokół.

Pacjenci coraz częściej nas pytają, jak mogą pomóc bliskiej osobie, która zmaga się z depresją. Przyznają się do tego, że próbowali, ale nic to nie dało. Mówili rzeczy które miały podnieść na duchu, zmotywować, „potrzasnąć” do działania. Wiele osób myśli, że skoro oni potrafią jakoś „ogarnąć się” w trudnych momentach, to wystarczy dać bliskiej osobie impuls, podsunąć jej logiczne argumenty, wybić z czarnych myśli. Mówią często: „Wystarczy, że zmienisz nastawienie”. „Zajmij się czymś, to przejdzie”. „Masz przecież wszystko, czemu się smucisz?”

Te osoby chcą dobrze, ale te słowa nie wspierają. Wręcz przeciwnie. Z każdym takim komentarzem bliska osoba zamyka się coraz bardziej. Przestaje się zwierzać. Przestaje ufać. Czuję się gorsza, niezrozumiana. Wina i wstyd narastają, a relacja się osłabia.

Dlatego ważne jest aby wiedzieć, że wspieranie osoby w depresji to nie jest „naprawianie” jej emocji. To nie jest podawanie gotowych odpowiedzi. To jest towarzyszenie, nawet w ciszy. To szacunek do tego, czego sami czasami nie rozumiemy, ale co jest prawdziwe i trudne dla niej.

Oto niektóre z najbardziej krzywdzących (choć popularnych) zdań, które warto wyrzucić ze swojego słownika:

1. „Weź się w garść”
Dla osoby w depresji to jak powiedzieć komuś z połamaną nogą, by po prostu zaczał chodzić. Problem nie tkwi w braku chęci, tylko w realnej niemożności.

2. „Inni mają gorzej”
Cierpienie nie jest konkursem. Porównywanie umniejsza emocje i oddala nas od prawdziwego kontaktu.

3. „Musisz myśleć pozytywnie”
Depresja zaburza percepcję i procesy myślowe. Optymizm nie jest przyciskiem, który można przestawić.

4. „Za dużo o tym myślisz”
Osoba w depresji nie kontroluje natłoku myśli. Taki komentarz może wywołać poczucie winy i zawstydzenie.

5. „Nie wyglądasz na osobę z depresją”
Depresja nie ma jednej twarzy. Cierpieć może też osoba uśmiechnięta i aktywna na Instagramie.Bo takie słowa nie są o osobie, którą wspierasz.

Dlaczego takie jak powyżej i inne podobne zdania nie pomagają? Bo one są o Tobie — o Twoim lęku, bezradności, potrzebie „zrobienia czegoś”. To, co może pomóc, to bezwarunkowa obecność, cierpliwość, delikatność.

To nie znaczy, że masz chodzić na palcach. To znaczy, że masz być życzliwy, uważny i cierpliwy. A przede wszystkim — nauczyć się słuchać, zamiast naprawiać.

Poniżej znajdziesz pięć filarów wspierania osoby w depresji. To proste rzeczy, ale mają ogromną moc.

Nie musisz rozumieć wszystkiego. Wystarczy, że nie oceniasz, nie przerywasz, nie radzisz na siłę. Czasem najlepsze, co możesz powiedzieć, to: „Jestem tu. Chcesz pogadać?”.

Wskazówka: Używaj komunikatów typu

• „Rozumiem, że jest Ci trudno.”
• „Dziękuję, że mi o tym mówisz.”
• „Nie wiem, co powiedzieć, ale chcę być blisko.”

Presja pogarsza stan psychiczny. Jeśli chcesz dowiedzieć się jak, zajrzyj tutaj.

Wskazówka: Dlatego lepiej zapraszać, niż zmuszać

• „Chcesz iść na krótki spacer, czy wolisz zostać?”
• „Zrobię herbatę. Chcesz się przyłączyć?”

Dajesz wybór, nie oceniasz decyzji. Pokazujesz: „Masz kontrolę, nawet gdy świat się wali”.

Mów:

• „To, co czujesz, jest naprawdę trudne. I masz prawo tak się czuć.”
• „Wiem, że nie wszystko muszę rozumieć, by Cię wspierać.”

Unikaj:

• „Każdy tak ma czasem.”
• „Nie przesadzaj, przecież nie jest aż tak źle.”

Depresja odbiera energię do najprostszych zadań. Dlatego zamiast pytać „Jak mogę pomóc?”, lepiej konkretnie zaproponuj:

• „Idę na zakupy, co Ci przynieść?”
• „Wrzucę Ci pranie, ok?”
• „Zrobiłem więcej obiadu, przynieść Ci porcję?”

Małe gesty dają ogromne oddechy.

Psychoterapia, psychiatra, grupy wsparcia — to ważne drogi do zdrowienia. Ale osoba w depresji może się bać, wstydzić lub nie mieć siły.

Zamiast mówić: „Idź do psychologa”, spróbuj:

• „Zastanawiałeś się nad rozmową z kimś, kto się na tym zna?”
• „Jeśli chcesz, mogę poszukać namiarów razem z Tobą.”

Wspieranie osoby w depresji to emocjonalny wysiłek. Możesz odczuwać frustrację, zniechęcenie, bezradność. Możesz mieć wrażenie, że robisz za mało albo że twoje wsparcie nie przynosi efektów. Możesz bać się, że się wypalisz. I to wszystko jest normalne. Naprawdę.

Nie jesteś niewyczerpanym źródłem energii. Masz prawo do odpoczynku, do chwili oddechu, do dnia dla siebie. To nie egoizm — to konieczność. Im bardziej zadbasz o swoje zdrowie psychiczne, tym więcej dobra będziesz w stanie dawać innym. Dbaj o siebie. 

Szukaj kontaktu z innymi, którzy też wspierają bliskich. Rozmawiaj z przyjaciółmi, zaufanym terapeutą, skorzystaj z grup wsparcia. Dziel się swoimi emocjami, nie noś wszystkiego w sobie. Wsparcie dla wspierającego to nie luksus — to warunek, by nie zatracić siebie.

Nie jesteś odpowiedzialny za leczenie depresji bliskiej osoby. Twoja rola to nie być terapeutą. Twoja rola to być. Obecnym. Życzliwym. Uczciwym wobec siebie i wobec niej. Nie obwiniaj się.

To, że jesteś — ma znaczenie. Nawet jeśli czasem masz wątpliwości, czy to, co robisz, wystarcza. Czasem jedna osoba, która nie ocenia, ale zostaje, może stać się punktem zwrotnym w czyimś życiu.

Nie potrzebujesz certyfikatu, żeby być wsparciem. Nie musisz znać właściwych słów. Nie musisz zawsze wiedzieć, co robić. Wystarczy, że jesteś. Naprawdę jesteś.

To już bardzo dużo.

A jeśli nie chcesz zgubić istotnych informacji w tym temacie, pobierz darmowy E-book „Nie ratuj — towarzysz. Jak wspierać bliską osobę w depresji”.